چگونه می توانیم به زبان زرگری صحبت کنیم:


برای هر سیلاب و هر حرف ” ز ” اضافه کنید. اون هم با رعایت چند قانون ساده. مثلا برای گفتن کلمه ای مثل ” تو ” شما باید بدونید که یک بخش (سیلاب) داره. و جزء واژه های 2 حرفیه. نحوه ی تغییر واژه های ۲ حرفی به زرگری:


تو = توزو ! tozo

مثال دیگه:

من = مزن mazan

یک مثال دیگه:

او = اوزو oozoo

باز هم مثال:

دب (مثل دب اکبر)= دزب dozob

باز هم:

خر = خزر khazar


پس معلوم شد که کلمه های 2 حرفی را به چه سادگی میشه تبدیل به زبان زرگری کرد. حرفهای صدادار ” ز ” میگیرن و حروف ساکن نه! روش کار اینه:

حرف اول + ز + حرف دوم


حالا میرسیم به 3 حرفی ها. اونا هم ساده هستن. از این 3 حرفی ها به بعد میشه گفت که کلمات طولانی هم همین قواعد ساده را دنبال میکنن. پس باید رابطه ی توضیح پایینم را به همه ی کلماتی که در ذهنتون میاد، یکسان تلقی کنید. روش کار هم ساده است. به بخش ها (سیلاب های) هر کلمه دقت کنید و مثل همون سیلابی با ” ز ” و همون طور صدای یکسان بسازید. حالا متوجه میشید :


شما = ش + ما زرگریش میشه: شز مازا shozo mazaa

یادتون باشه گفتم همونطور باید سیلاب بسازید. یعنی وقتی میگید ” شما shomaa ” پس لطفن با هوش باشید و نگید “شوزومزا shoozoomeza” یا چیزی مثل این و در حقیقت اشتباه. پس همون که گفتم: شزمازا shozomaazaa

(تذکر مهم: راستی از علایم کسره، فتحه و ضمه استفاده نکردم چون فونت های خوانایی نداشتم. به همین سبب از فینگیلیش نویسی بهره بردم. و یادتون باشه من برای تلفظ صدای ” فتحه ” در انگلیسی یک A میزارم و برای حرف ” آ ” دو تا AA میزارم. پس در خوندن تلفظ ها دچار اشکال نشید. همینطور برای ” ضمه ” یک O میزارم و برای ” و ” که صدای “او” میده دو تا OO)

یک مثال دیگه:

چرا = چ + را زرگریش میشه: چز رازا chezeraazaa

مثال تازه:

تنی = ت + نی زرگری: تز نیزی taza nizi



حالا یک کلمه ی 3 حرفی کمی سخت:

کیو (منظورم همون ” چه کسی را ” هستش) = کی + یو که میشه کیزی یوزو kizi yozo

مثال دیگه:

بیا = بی + یا زرگری: بیزی یازا bizi yaza


حالا تمرین کلمات بیشتر از ۳ حرف:


چطوری = چ + طو + ر ی زرگری: چزطوزو ریزی cheze tozo rizi

دیدید چه راحت بود. بازم مثال:


مثال = م + ثا ل زرگری: مزثازال meze saazaal


حالا دو مثال پشت هم با یک یادآوری که بعدش میگم:

میتونی = می + تو + نی زرگری: میزی توزو نیزی mizi toozoo nizi

کتاب = ک + تا ب زرگری: کزتازاب keze taazaab

(حرف ” ب ” ساکن است و “ز” نمیگیره. همونطور تلفظ میشه)

یاد آوری: ببینید باید یادتون باشه که حروف را با همون صدایی که میگید تبدیل به زرگری کنید. در مثال بالا وقتی میخواهید یک واژه ای مثل ” کتاب” را به زرگری بیان کنید لطفن مثل همیشه که میگید ketaab همونطور هم به زرگری بگید keze taazaab. پس نباید صداهای اشتباه تولید کنید و بگید kaze taazaab!!! یا با کسره و ضمه های زاید به اشتباه بگید: keze tozaab!!! به همان راحتی که به فارسی میگید کتاب باید به زرگری هم بیان کنید.

حالا چند تا مثال پشت هم:


کی = کی + ی زرگری: کیزی kizi

میگه = می + گه زرگری: میزی گزه mizi gezeh

زندون = زن + دو + ن زرگری: ززن دوزون zezen doozoon

بده = ب + ده زرگری: بز دزه baza deze


کیزی میزی گزه ززن دوزون بز دزه!؟


چند تا مثال دیگه و پشت هم:


هرگز = ه + ر+ گ + ز زرگری: هزر گزز hazar gezez

از = ا ز زرگری: ازز azaz

مرگ = م + رگ زرگری: مزرگ mazarg

نهراسیدم = ن + ه + را + سی + د م زرگری: نز هز رازا سیزی دزم

naza haza raazaa sizi dazam

هزر گزز ازز مزرگ نزهزرازاسیزیدزم


باز هم:

میای بریم سینما؟ زرگری: میزی یازای بز ریزیم سیزی نزمازا

miziyaazaay bezerizim sizinazamaazaa


چرا حرف نمیزنی؟ زرگری: چزرازا حزرف نزمیزی ززنیزی؟ chezeraazaa hazarf nezemizi zazanizi


شماره ی کارت ملی زرگری: شزمازاره زه یزه کازارتزه مزللیزی shozomaazaarezeyeze mezellizi

خیارج روستایی است جزء دهستان رامند بخش بوئین شهرستان قزوین. روستای تاریخی خیارج از توابع بخش رامند شهرستان بویین زهرا می‌باشد. این روستا در ۴۹ درجه و ۴۳ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد. خیارج از جنوب به دانسفهان، از شمال به لوشکان، از شمال شرقی به قلعه هاشم خان و از غرب به روستای یار آباد (منطقه ییلاقی منسوب به پرویز یار افشار سناتور انتخابی شاه) و جعفر آباد منتهی می‌شود.

مردم روستای خیارج مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. ایشان به زبان تاتی صحبت می‌کنند.

وجود دریای خزر در شمال استان و دشت‌های منحصر به فرد قزوین را معبر لشکرکشی‌ها و مهاجرت‌های کرده‌است. بر اساس حفاری‌های انجام گرفته در تپه‌های تاریخی قره تپه، تپه زاغه و تپه قبرستان در روستای سگزآباد قدمت سکونت و شهر نشینی در این منطقه به شش هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. به دلیل سابقه مدنیت در این منطقه، بازمانده‌های تمدن نیز قابل توجه‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به وجود قوم تات و رایج بودن زبان تاتی در اقصی نقاط این استان اشاره نمود. از آن جا که زبان تاتی پیوندی عمیق با زبان پهلوی، اوستایی، آذری(نه ترکی) و... دارد، به جرئت می‌توان گفت قزوین و مردم آن از جمله قدیمی‌ترین نسل‌های مردمان ایرانی از نژاد آریایی دانست. از میان نژادهای موجود در قزوین از جمله کرد، لر، شاهسون، مراغی و تات، گروه اخیر از جمله اولین گروه‌های مهاجر آریایی در این منطقه هستند. در استان قزوین با وجود مشکلات عدیده در طول تاریخ هنوز هم چندین شهر و روستا به زبان تاتی تکلم می‌کنند که نشان پیوند عمیق آنان با این زبان می‌باشد. در این جا به معرفی یکی از این روستاها می‌پردازیم:

شاردن، جهانگرد معروف، در سیاحت نامه خود (ص ۴۹) در توصیف خیارج می‌نوسید: «کیاره قصبه بزرگی می‌باشد و در وسط دشت زیبا و مصفّایی واقع شده‌است. در آن کاروان سرایی وجود ندارد، ولی در این قصبه ۱۵ تا ۲۰ خانه و باغچهٔ بزرگ وجود دارد که صاحبانش در آنها را به روی عابرین و واردین باز گذاشته‌اند و برای سکونت و استراحت مسافرین تخصیص داده‌اند و بسیار نظیف و تمیزتر از کاروان سراها می‌باشد. وسایل استراحت مسافرین در این منازل کاملا آماده و مهیا می‌باشد و خیلی خوب و عالی است، ولی توقف در آن‌ها برای عابرین بسیار گران تمام می‌شود.»

ارتفاع متوسط روستا از سطح دریا ۱۲۸۰ متر است. از ارتفاعات روستا می‌توان به ارتفاعات رامند در ۱۵ کیلومتری روستا اشاره کرد. رودخانه فصلی خررود در ۱۰ کیلومتری روستا قرار دارد. این رودخانه از کوه‌های آق داغ(در آوج) و قیدار سرچشمه می‌گیرد. آب و هوای روستا آب و هوایی بین آب و هوای صحرایی و مدیترانه‌ای است و در کل معتدل به شمار می‌آید. جمعیت روستا به خاطر مهاجرت‌های گاه گاه اهالی هر چند سال یکبار دست خوش تغییر می‌شود و اکثر جوانان روستا برای کار در کارخانجات و یا کارگری به شهرهایی مثل قزوین، کرج و تهران می‌روند. شغل اکثر مردم کشاورزی است و محصول عمدهٔ آنان گندم، جو، صیفی جات، علوفه، انگور و... می‌باشد. انگور مهم‌ترین محصول روستا است و باغستان‌های وسیع روستا قدمتی چند ده ساله دارند. دام‌پروری نیز در روستا مرسوم است و مردم گاو، گوسفند، بز و ماکیان نگهداری می‌کنند. امروزه چند واحد مرغ داری کوچک در روستا به فعالیت می‌پردازند.

از غذاهای محلی روستا می‌توان به بلغورَ آش(آش بلغور)، دویینه آش (آش دوغ)، پُرشیکَه(آش اُماج)، انجیمک، مارجیمک اشاره کرد. زنان روستا نیز برای شب‌های طولانی زمستان و شب نشینی‌ها خوراکی‌هایی از قبیل، باسلق، شیرمال محلی، گندم بو داده و... آماده می‌کنند. روستا از طریق جاده‌های بویین زهرا - زنجان و تهران – همدان قابل دسترسی است که راه‌های مزبور از طریق دو راه آسفالته در محله‌های لب استخر و سرمزاران(در زبان محلی سَمزارون) به روستا متّصل می‌شوند.

ر

وستا به زبان محلی خیاره خوانده می‌شود. در مورد وجه تسمیه روستا چند نظر وجود دارد:

۱. لغت نامه دهخدا واژه خیاره را به عنوان دارای اختیار و مستقل بیان کرده‌است.

۲. خیار به مجموعه‌ای از افراد نیک گفته می‌شود. با توجه به اینکه کلمه خُوار در زبان تاتی به معنی نیک می‌باشد و شاید به مرور به خیار تبدیل شده‌است.

۳. خیارج به معنای برگزیده شده می‌باشد، که البته اول به نام خیارح بده و بومیان منطقه نیز به همین نام خطابش می‌کنند و در زمان ناصرالدین شاه و ثبت روستاها به خیارج تبدیل شده‌است. !

در مورد قدمت تاریخی روستا سند مکتوبی در دست نیست. اما با توجه به سفال‌های بدست آمده از تپه قدیمی روستا که دارای نقوش، شکل‌ها و خطوط موازی و افقی و مویی شکل و لعاب‌های آبی رنگ می‌باشد احتمال این که تپه مربوط به زمان اشکانیان باشد را تقویت می‌نماید. روی تپه روستا مسجدی وجود داردکه به قول عامه مردم قبلهٔ آن رو به بیت المقدس بوده و در چند دهه پیش تغییر یافته‌است که این نشان از قدمت روستاست. تکلم مردم روستا به زبان تاتی که از زبان‌های کهن ایران می‌باشد نیز نشانه دیگری بر قدمت روستاست. در آخرین آمار گیری جمعیت روستا ۹۰۰ نفر اعلام شده‌است. ترکیب جمعیت از نظر طایفه‌ای نیز بدین صورت است: ۱. آقا علی اولادها که امروزه آقا علیخانی، علیخانی و آقا علی نامیده می‌شوند و در محله سرمزاران ساکنند. ۲. امیر اولادها که امروزه امیری نامیده می‌شوند و در محله سرمزاران ساکنند. ۳. سلیمان اولادها که امروزه سلیمانی و سلیمان خانی نامیده می‌شوند و در محله قره باغ ساکنند. ۴. هاشم اولادها که امروزه هاشم خانی نامیده می‌شوند و در محله هاشم اولادان ساکنند. ۵. میرزا حسین اولادها که امروزه میرزا حسینی نامیده می‌شوند و در محله لب استخر ساکنند. ۶. تقی اولادها که امروزه تقی خانی نامیده می‌شوند و در محله لب استخر ساکنند. ۷. علیقلی و سایر فامیل‌های محدودتر که در چهار محله روستا پراکنده‌اند.

در ۱۰ شهریور سال ۱۳۴۱ (اول سپتامبر ۱۹۶۲) در شهرستان بویین زهرا زلزله مهیبی رخ داد. در این زلزله ۹۱ روستا به کلی ویران شد. ۱۲۲۰۰ نفر کشته شدند و بیش از ۳۰۰ روستا آسیب کلی و جزیی دیدند. روستای خیارج نیز در آن زلزله آسیب دید و تعداد ۲۸ کشته و تعدادی مجروح به خود داشت و بسیاری از خانه‌ها ویران گشتند